Trước khi phân tích một số chi tiết trong kiệt tác “Guernica” xin được lược qua về tiểu sử nhà Họa sĩ thiên tài Pablo Picasso.
Pablo Picasso sinh ngày 25 tháng 10 năm 1881 tại Malaga thuộc Spain.
Ông là con của nhà nghệ sĩ Jose Ruiz và bà Maria Picasso, vì họ Ruiz khá phổ biến nên thay vì lấy họ cha, anh chàng Picasso trẻ tuổi ấy lấy họ mẹ. Pablo Picasso là một họa sĩ nổi tiếng nhất của thế kỷ thứ 20. Trong suốt cuộc đời phục vụ nghệ thuật của mình hơn 75 năm ông đã tạo ra hàng nghìn tác phẩm không những phong phú về thể loại bao gồm có tranh, điêu khắc, ảnh và đồ gốm mà còn phong phú về chất liệu. Ông được coi là người tự tạo ra nền nghệ thuật hiện đại. Ông có ảnh hưởng lớn với nền nghệ thuật thế giới hơn bất cứ một nghệ sĩ nào khác ở thế kỷ này. Nổi tiếng trước hết với vai trò tiên phong với lối họa lập thể, Ông tiếp tục phát triển nghệ thuật của mình từng bước và bền bỉ so với sự phát triển như vũ bão của khoa học và công nghệ hiện đại với văn hóa ở thế kỷ 20 và 21 này. Mỗi một sự biến chuyển nó luôn thể hiện một ý tưởng mới mà người ta nói rằng cuộc đời Pablo Picasso gắn liền với nghệ thuật.
Thật vậy Pablo Picasso là một họa sĩ phi thường, lúc ông 14 tuổi chỉ trong vòng một ngày ông đã hoàn thành kỳ thi sát hạch kéo dài trong vòng một tháng ở viện hàn lâm nghệ thuật, từ đó ông đã đi học ở viện Hàn Lâm San Fermando thuộc Thủ Đô Madrid và sau đó quay trở lại Barcelona vào năm 1900 và cũng chính ở nơi đây ông hay thường xuyên lui tới quán rượu Els Quatre Gats, quán rượu nổi tiếng nhất ở thành phố của giới văn nghệ sĩ và trí thức, người ta biết đến “giai đoạn màu lam” bắt đầu từ năm 1901 đến năm 1904 bởi những bức họa đặc trưng sắc màu xanh và thời gian đó ông thường thay đổi chỗ lúc thì ở Paris lúc thì Barcelona. Trong khoản thời gian ở Paris ông thường đến Viện Bảo Tàng Louvre để nghiên cứu những kiệt tác tại đây còn ban đêm thì đến quán rượu gặp gỡ bạn bè đồng nghiệp.
Ông luôn luôn đổi hướng nhìn về màu sắc theo tâm trạng một cách đột ngột, những năm 1905 - 1906 ông trở nên say mê với các nghệ sĩ nhào lộn, với các anh hề trong gánh xiếc của gia đình đi lưu diễn trong các rạp xiếc trên thế giới. Ông bắt đầu vẽ với màu xám và màu hồng nhạt làm phản chiếu các sắc màu tạo sự nổi bật của bức họa, được coi đây như một “giai đoạn màu hồng”.
Bức họa Les Demoiselles d'Avignon ông vẽ vào năm 1907 được coi như là bước ngoặt về hội họa của thế kỷ thứ 20, và cũng trong năm này ông gặp được danh họa Georges Braque một người cũng tiên phong dẫn đầu phong trào vẽ lập thể. Hội Họa Lập Thể được xem như con đẻ của cả hai danh họa Picasso và Braque, hai nhà danh họa này thường xuyên liên lạc và gặp gỡ nhau trong ba năm liên tục 1911 đến 1913. Và Picasso đã tạo ra kiểu trang phục mới lạ cho đoàn ba lê Serge Diaghilev vào năm 1917. Ông đã khai thác được nhiều đề tài nghệ thuật và làm việc tích cực đem lại nhiều kết quả lớn trong năm 1920, Picasso thiết kế trang phục cho các nhà hát và vẽ những bức tranh thuộc thể loại lập thể, cổ điển và kỳ quái. Nói đến Picasso là một thiên tài mới đúng nghĩa vì từ năm 1929 đến năm 1931 Ông là người tiên phong trong thể loại điêu khắc cùng với ông Julio Gonzalez bạn cũ của ông. Tiếp tục sự sáng tạo Picasso đã tạo ra được một số lượng khổng lồ các bức họa đồ tạo hình.
Cả thế giới đều bị sốc với nguồn tin vào cuối tháng 4 năm 1937 Nazi Luftwaffe sẽ ném bom xuống thành phố Guerneca thuộc Tây Ban Nha, rất phẫn nộ với tin tức đó ông đã tạo ra một tác phẩm vĩ đại với chủ đề chống chiến tranh “Guerneca”. Sẽ phân tích phần sau.
Trong suốt thời đệ nhị thế chiến Picasso sống ở Paris và tại nơi đây ông đã dồn tất cả tâm huyết của mình sang nghệ thuật đồ gốm. Sau chiến tranh đệ nhị ông lại say mê theo đuổi những thuật in thạch bản mới (1947- 1950) và cũng kể từ ấy mọi người thấy khởi đầu những cuộc triển lãm lớn về các tác phẩm nghệ thuật của ông.
Trong thời gian này ông vẽ liên tục những tác phẩm lối mới khác biệt với các kiệt tác cũ của ông. Trong thập niên 1960 ông đã tạo ra được một tác phẩm điêu khắc cao 50 feet đặt ở trung tâm hành chánh thành phố Chicago.
Năm 1970, Pablo Picasso đã tặng tám trăm tác phẩm của mình cho viện bảo tàng cung điện Berenguer de Aguilar ở Barcelona.
Họa sĩ thiên tài Pablo Picasso mất ngày 8 tháng 4 năm 1973 ở Mougins nước Pháp, Thượng thọ 91 tuổi.
KIỆT TÁC GUERNICA
Một trong những tranh sớm nhất của Picasso là bức Picado vẽ anh chàng kỵ sĩ với con ngựa ốm yếu trong màn chuẩn bị cho người đấu bò chính (Matador) ra sân (khoảng 1889 - 1890) rồi đến thời kỳ hồng, thời kỳ lam (như nói trên) như tranh thiếu nữ đứng bên quả bóng, bóng dáng con người xa xăm, cô đơn, nhưng thường nhất là những tranh khác con ngựa của Picasso hay đi đôi với con bò mộng, hai con vật khác biệt nhau, một đàng mang vẻ hung dữ, khỏe mạnh, đầy bạo lực, một đàn thì mềm mại, chịu đựng, bị kiềm chế ức hiếp. Như trong hình họa ông vẽ năm 1935 con bò mộng thắng thế, cái tính cách đối đáp nhau giữa cái mạnh và cái yếu, sự thô bạo và vẻ thụ động được thể hiện thật rõ ràng hình ảnh một anh chàng bò mộng to lớn đen sì mặt hung ác và chú ngựa run sợ, đau đớn chở trên lưng một người Matador được nữ hóa, cái hình ảnh đó phải chăng là tiền đề bức tranh Guernica mà Picasso đã vẽ hai năm sau.
GUERNICA bức tranh trên đó là một bức tranh khổ lớn (3.51 m x 7.82m) rõ ràng là tác giả có ý định làm tranh tường theo kiểu bích họa.
Theo A Fernugier “GUERNICA” là một tác phẩm không hề được tính trước mà đó là một hình ảnh gần như được nảy sinh tức thì từ phản ứng của người nghệ sĩ ở một trong những giai đoạn bi thảm và ác liệt nhất của cuộc nội chiến TÂY BAN NHA. Tuy vậy, chúng ta cũng thấy rõ rằng GUERNICA là một hình ảnh được kết tinh bằng một lượng chủ đề và mẫu hình xuất hiện từ vài năm trước trong tác phẩm của Picasso. Chủ đề bò mộng và ngựa chắc chắn là đã phải thấy trong tìm thức của ông của một người Tây Ban Nha gắn với trường đấu bò. Ngày 26 tháng 4 năm 1937 máy bay đức ném bom xuống Thành phố Guernica, ngày 29 tháng 4 năm 1937 báo chí lên án sự tàn bạo ghê gớm của máy bay Đức đã san bằng một trung tâm văn hóa và truyền thống chính trị lịch sử của Guernica khiến cho sự tiêu hủy này có giá trị của một tượng trưng tinh thần... các báo New York Times, The Times thời đó đăng tải như vậy.
Ngày 10 tháng 5 năm 1937 Pícasso bắt đầu vẽ những bức nghiên cứu đầu tiên cho Guernica, phác thảo tổng thể của bố cục để ngày 09 đến ngày 11 tháng năm 1937 chuyển qua tranh chính gồm 8 giai đoạn liên tục và dứt điểm vào đầu tháng 6 năm 1937.
Con ngựa là một trong 8 nhân vật trong kiệt tác Guernica; Con ngựa được đặt ở giữa tranh bị đâm bằng một lưỡi gươm đang hấp hối. Bên trái con bò mộng, đầu quay sang một bên, đuôi dựng ngược, một người đàn bà ngửa mặt thét lên vì đau đớn và ẵm một đứa bé đã chết trên tay. Bên phải bao quanh gương mặt nhìn nghiêng của người đàn bà cầm đèn, một người đàn bà khác nhắc mình dậy khỏi mặt đất hướng về phía ánh sáng, một người đàn bà thứ ba đưa tay lên trời và có vẻ như bị thiêu sống trước ngôi nhà bị cháy. Phía tiền cảnh một nhân vật, một pho tượng hơn là một con người với những mảnh vỡ nằm rải rác trên mặt đất, anh ta siết chặt trong tay một thanh kiếm gãy, gần thanh kiếm là một đóa hoa; và nếu chúng ta không muốn sót một nhân vật số 9 một con chim hắc mỏ ra như thét lớn, trừ gương mặt của con bò mộng và em bé chết tất cả những gương mặt còn lại đều há hốc, lộ vẻ hãi hùng, giận dữ gần như bất động, mọi sự thay đổi đều vô ích.
Mặc dù trận ném bom ở Guernica đã diễn ra ban ngày sau khi lưỡng lự đôi chút đã vẽ cảnh tượng thành ban đêm hoàn toàn bằng sự tương phản của ánh sáng và bóng tối, của màu trắng, màu xám và đen, rải rác một vài màu trung gian vàng nhạc hoặc phớt xanh.
Những hình thể thì phẳng không tạo khối, những diện tích đơn điệu ngoại trừ vài dấu hiệu thoáng qua vẻ đồ họa.
Qua kiệt tác Guernica và nhiều tác phẩm nổi tiếng khác Pablo Picasso (1881- 1973) là nghệ sĩ thiên tài nhất của thế kỷ thứ 20 không ai nghi ngờ điều này mặc dù những tác phẩm trong những năm cuối của ông luôn là vấn đề tranh cãi.
Trong ba năm cuối đời Picasso đã vẽ khoảng 400 bức họa không kể các bức vẽ và bản in. Tuy một số bức họa chất lượng không cao bằng thời kỳ trước, nhưng nhiều bức họa xuất sắc của ông lạ đến nỗi người xem sững sờ, trong khi đó các bức vẽ (drawing) có một sự tự tin mà không có một nghệ sĩ nào hiện nay có thể đạt tới.
Theo nhà nghiên cứu lịch sử nghệ thuật Gert Schiff giai đoạn cuối cùng trong cuộc đời sáng tạo của Picasso là một tấm gương toàn mỹ về nghệ thuật.
Mười một năm sau khi Picasso mất viện bảo tàng Guggeneim (Hoa Kỳ) đã triển lãm một số tác phẩm cuối đời ông.Tất cả các bức họa trưng bày tại đây đều miêu tả con người thường tập trung vào đôi mắt mở to trừng trừng, đã từng làm người xem sững sờ. Lần đầu tiên cách đây ba thế hệ trong các bức họa chuẩn bị cho bức Các Tiểu Thư Avignon đã đề cập tới (ảnh dưới). Phần lớn lịch sử nghệ thuật các hình tượng vẽ Rem Bran, Mane, Dlasoroa, Ruso, Picasso hầu như không bao giờ dùng mẫu; mỗi một hình tượng đều hiện ra ở phần đầu, người và mỗi khuôn mặt đều hướng về hiệu quả của quan niệm trường phái “nguyên thủy”.
