Ý NGHĨA NGUỒN GỐC CỦA NGÀY RẰM THÁNG BẢY Posts by : STEVE THAI

   Ngày rằm tháng bảy theo tập quán lâu đời của dân Việt là ngày lễ xá tội vong nhân. Dưới âm phủ ngày hôm đó những vong hồn (người chết yểu, chết đường chết chợ, chết không ai biết...) được xá tội, được trở về nơi dương thế để nhận đồ cúng lễ. Ngày này, người ta đi lễ chùa rất đông, cúng lễ cầu kinh để cho những linh hồn bơ vơ được siêu thoát và no đủ ít ra là một ngày trong năm. Tại tư gia người ta cũng làm cơm, cúng cháo cho những cô hồn. Ở xứ Bắc, lễ xá tội vong nhân được tổ chức trọng thể hơn bất cứ một miền nào trên khắp đất nước. Người ta cúng lễ trong chùa chiền, cầu quán, tư gia với đồ cúng lễ chủ yếu là chay tịnh như cháo hoa, hoa quả, xôi chè, bỏng gạo...Đôi khi trong ngày này, người ta còn thả chim về trời, cá về nước để chứng tỏ đức hiếu sinh. Xưa kia, dọc con đường suốt từ đình làng đến tận cánh đồng người ta còn làm những bù đài (giống hình cái phễu ) bằng lá mít, bên trong đổ đầy cháo để cho những linh hồn trở về dương thế luôn được no đủ. Trong ngày rằm tháng bảy với không khí mùa thu và rán chiều đỏ ối, mọi khoảng cách giữa hai bờ âm dương, giữa người sống và người chết hình như đã bị xoá nhoà. 


   Theo một nhà nghiên cứu thì lễ cúng cô hồn có nguồn gốc từ một truyền thuyết của đạo Phật. đó là chuyện về ông A Nan- một sứ giả của phật Thích Ca với một con quỉ. Một buổi tối, A Nan đang ngồi trong tịnh thất thì thấy một con ngạ quỷ miệng lửa, mặt cháy bước vào. Quỷ cho biết rằng ba ngày sau A Nan sẽ chết và sẽ luân hồi vào cõi ngạ quỷ miệng lửa mặt cháy như nó. A Nan sợ quá, bèn nhờ quỷ bày cho phương cách tránh khỏi khổ đồ. Quỷ đói nói : " Ngày mai ông phải thí cho bọn ngạ quỷ chúng tôi mỗi đứa một hộc thức ăn, lại vì tôi mà cúng dường Tam Bảo thì ông sẽ được tăng thọ mà tôi đây cũng sẽ được sanh về cõi trên ". A Nan đem chuyện bạch với Đức Phật. Phật bèn đặt cho bài đem tụng trong lễ cúng để được thêm phước. Phật tử Trung Hoa gọi lễ cúng này là Phóng diệm khẩu, tức là cúng để bố thí và cầu nguyện cho loài quỷ đói miệng lửa, nhưng dân gian thì hiểu rộng ra và trại đi thành cúng cô hồn, tức là cúng thí cho những vong hồn vật vờ không nơi nương tựa vì không có ai là thân nhân trên trần gian cúng bái. Vì tục cúng cô hồn bắt nguồn từ sự tích này, cho nên ngày nay người ta vẫn còn nói cúng cô hồn là Phóng diệm khẩu, về sau lại được hiểu rộng thêm một lần nữa thành " tha tội cho tất cả những người chết ". Vì vậy, ngày nay mới có câu: " Tháng bảy ngày rằm xá tội vong nhân ". Còn lễ Vu Lan lại được tổ chức trang trọng hơn ở trong Nam cũng trong ngày rằm tháng Bảy. 
   Ngày này, người ta cũng đi lễ chùa rất đông để cầu mong cho cha mẹ mình được mạnh khoẻ, nếu cha mẹ đã mất thì được siêu độ vào cõi cực lạc. Lễ Vu Lan bắt nguồn từ sự tích về lòng hiếu thảo Mục Kiền Liênmột đệ tử lớn của Phật, đạt được sáu phép thần thông rồi được liệt vào hạng thần thông đệ nhất trong hàng đệ tử của Phật. Sau khi đã chứng quả A La Hán, Mục Liên ngậm ngùi nhớ đến mẫu thân, bèn dùng huệ nhãn nhìn xuống các cõi khổ mà tìm thì thấy mẹ đã đoạ vào kiếp quỷ đói nơi địa ngục. Thân hình tiều tuỵ, da bọc xương, bụng ỏng đầu to, cổ như cọng cỏ. Mẹ Mục Liên đói không được ăn, khát không được uống. Quá thương cảm xót xa, Mục Liên vận dụng phép thần thông, tức tốc đến chỗ mẹ. Tay bưng bát cơm dâng mẹ mà nước mắt lưng tròng. Mẹ Mục Liên vì đói khát lâu ngày nên giật vội bát cơm mà ăn. Tay trái bưng bát, tay phải bốc cơm nhưng chưa vào đến miệng thì cơm đã hoá thành lửa. Mục Liên đau đớn vô cùng, khóc than thảm thiết rồi trở về bạch chuyện với Đức Phật để xin được chỉ dạy cách cứu mẹ. Phật cho Mục Liên biết vì nghiệp chướng của các kiếp trước mà mẹ ông mới phải sanh vào nơi ác đạo làm loài quỷ đói. Một mình Mục Liên thì vô phương cứu được mẹ dù ông có thần thông đến đâu và dù lòng hiếu thảo của ông có thấu đến đất trời, động đến thần thánh. Phải nhờ đến uy đức của chúng tăng khắp các nẻo đồng tâm hiệp ý cầu xin cứu rỗi cho mới được. 


   Đúng vào ngày rằm tháng 7 thì lập trai đàn để cầu nguyện, thiết trai diên để mời chư tăng thọ thực. Trước khi thọ thực, các vị này sẽ tuân theo lời dạy của Đức Phật mà chú tâm cầu nguyện cho cha mẹ và ông bà bảy đời của thí chủ được siêu thoát. Mục Liên làm đúng như lời Phật dạy. Quả nhiên vong mẫu của ông được thoát khỏi kiếp quỷ mà sanh về cảnh giới lành. Cách thức cúng dường để cầu siêu đó gọi là Vu Lan bồn pháp, lễ cúng đó gọi là Vu Lan bồn hội, còn bộ kinh ghi chép sự tích trên đây thì gọi là Vu Lan bồn kinh. Vu Lan là dạng nói tắt của " Vu Lan bồn ". Đây là ba tiếng đã được dùng để phiên âm danh từ Sanscrit - Ullambhana, đọc theo âm Hán Việt là Ôlambàna, trong đó Vu thay thế cho Ô, lan cho lam và bồn cho bà + n (a). Vì " Vu Lan bồn " chỉ là ba tiếng dùng để phiên âm, cho nên từng tiếng một (Vu, Lan, bồn) hoàn toàn không có nghĩa gì trong Hán ngữ cả. Ullambhana có nghĩa là sự giải thoát. Ullambhana được phiên âm sang Hán ngữ bằng ba tiếng đọc theo âm Hán Việt là " Vu Lan bồn ". Vu Lan bồn được nói tắt thành Vu Lan. Vậy Vu Lan là sự giải thoát. Và ngày rằm tháng bảy có ý nghĩa là ngày báo hiếu.
  Vào khoảng thập niên 60, khi quyển sách " Bông hồng cài áo" ra đời, một nghi thức mới lạ được thực hiện làm sống động hình ảnh của hai đấng sinh thành dưỡng dục. Đó là những người tham dự lễ được cài trên áo một bông hoa hồng có màu sắc tuỳ theo từng hoàn cảnh. Nếu cha mẹ còn thì cài một bông hồng đỏ thắm, còn nếu mẹ đã khuất thì hoa hồng màu trắng. Những người cài hoa đều cảm thấy công lao to lớn của cha mẹ mình mà lấy làm cảm động. Vậy lễ Vu Lan và lễ cúng cô hồn là hai lễ cúng khác nhau. Một đằng thì liên quan đến chuyện ông Mục Liên, một đằng lại liên quan đến chuyện ông A Nan. Một đằng là để cầu siêu cho cha mẹ và ông bà bảy đời, một đằng là để bố thí cho những vong hồn không ai thờ cúng. Một đằng là báo hiếu, một đằng là làm phước. Sự khác nhau giữa hai bên là hiển nhiên, nhưng nhiều người vẫn cứ lẫn lộn. 

 

» Related Articles: